Analiza obszarów chronionych zlokalizowanych na obszarze oddziaływania projektu
OBSZAR PARKU KRAJOBRAZOWEGO „BESKIDU MAŁEGO"
Obszar Parku Krajobrazowego „Beskidu Małego" i jego otuliny charakteryzuje się gęstą siecią rzeczną i dużą ilością źródeł. Położony jest w dorzeczu rzeki Wisły i zlewisku Morza Bałtyckiego. Sieć rzeczną tworzą główne rzeki: Biała, Soła i Skawa płynące z południa na północ, wraz z prostopadle do nich płynącymi potokami górskimi. Wyjątek stanowi Wieprzówka, której przebieg jest południkowy. Na odcinku Soły, między Żywcem i Kętami, powstał system zbiorników zaporowych, tzw. Kaskada Soły.
Krajobraz Beskidu Małego, tak jak i pozostałej części Beskidów Zachodnich, został znacznie przekształcony. Piętro pogórza przebiegające średnio do 550 m n.p.m. wykorzystano pod uprawy i zabudowę. Niegdyś najbardziej rozpowszechniony tutaj grąd występuje obecnie tylko w postaci nielicznych płatów zlokalizowanych w miejscach niedostępnych, wąwozach i jarach. Na stokach północnych spotykana jest dość często schodząca nawet do 420 m n.p.m. buczyna karpacka. Od wysokości 550 m n.p.m. do 933 m n.p.m. rozciąga się piętro regla dolnego. Piętro to pokryte jest dość regularnie zwartym kompleksem leśnym z niewielkimi polanami. Ciekawostką jest występowanie w partiach grzbietowych skarłowaciałych buczyn kwaśnych.
Dotychczas przeprowadzone badania flory roślin naczyniowych wykazały występowanie ponad 840 gatunków. Beskid Mały charakteryzuje się stosunkowo dużym udziałem (10%) roślin górskich, wśród których dominują gatunki reglowe i ogólnogórskie. Dużym walorem jest występowanie licznych przedstawicieli rodziny storczykowatych, np.: kruszczyk błotny, storczyca kulista, storczyk męski i stoplamek plamisty. Zagrożone są również gatunki znajdujące się na granicach swych zasięgów, między innymi: rzeżucha trójlistkowa i żywokost sercowaty, a także gatunki wapieniolubne wymierające wskutek zarastania nieużytkowanych kamieniołomów.
Na terenie Beskidu Małego występują - z kopytnych: dzik, sarna i jeleń, zaś z dużych drapieżników: ryś, wilk, lisi, borsuk, a sporadycznie niedźwiedź. Spośród nietoperzy podawano z tego terenu: mroczka późnego, nocka wąsatka i borowca wielkiego, a z owadożernych: rzęsorka rzeczka i zębiatka karliczka oraz dwa gatunki ryjówek: aksamitną i malutką. Największym gryzoniem jest bóbr europejski. Łącznie na terenie Beskidu Małego zanotowano dotychczas 36 gatunków ssaków. Natomiast badania ornitofauny wykazały występowanie 111 gatunków ptaków lęgowych, w tym 6 drapieżników dziennych, a wśród nich: trzmielojada i kobuza; 4 gatunki kuraków; 6 gatunków dzięciołów, bociana czarnego, pójdźki i zimorodka.
Na terenie Beskidów obszary szczególnie cenne zostały objęte ochroną rezerwatową, należą do nich przede wszystkim fragmenty drzewostanów o charakterze naturalnym: „Szeroka" (52,12 ha), „Buczyna na Zasolnicy" (16,65 ha), i „Madohora" o powierzchni 71,38 ha. Specyficzne warunki klimatyczne i topograficzne przyczyniły się do odmienności w przystosowaniu budownictwa, narzędzi, techniki pracy oraz stroju. Izolacja terenów górskich od nizinnych przyczyniła się zatem i do tego, że zachowało się tu szczególnie wiele form tradycyjnych, zwłaszcza w dziedzinie kultury materialnej.
Lokalizacja Gminy Sucha Beskidzka w odniesieniu do obszarów chronionych
Źródło: geoserwies.gdos.gov.pl
BABIOGÓRSKI PARK NARODOWY
Powstał na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 października 1954 roku. (Dz.U. Nr 4, poz. 25) Aktualnie park narodowy obejmuje 3 391,55 ha powierzchni, w tym 121,92 ha jest w posiadaniu właścicieli indywidualnych i wspólnot leśnych. Powierzchnia rezerwatów ścisłych wynosi 1 062 ha, częściowych 2 174 ha, krajobrazowych 156 ha. Strefa ochronna wokół Parku posiada powierzchnię 8 437 ha. Administracyjnie Babiogórski Park Narodowy położony jest na terenie czterech gmin: Zawoja, Lipnica Wielka, Jabłonka, Koszarawa.
Masyw Babiej Góry cechuje asymetria budowy – stok północny jest bardzo stromy, natomiast stok południowy łagodnie opada ku dolinom. Występuje tu charakterystyczny piętrowy układ roślinności. W reglu dolnym dominuje buczyna karpacka, bory jodłowe i jodłowo – świerkowe, natomiast regiel górny pokrywa bór świerkowy. Powyżej rozciągają się cenne w skali Europy zarośla kosodrzewiny. Najwyższe z pięter roślinnych Babiej Góry – piętro halne charakteryzuje się ubogą roślinnością i występowaniem muraw alpejskich oraz zbiorowisk porostów naskalnych.
W sumie na terenie obszaru występuje 14 typów siedlisk cennych w skali Europy zajmujących ponad 85% powierzchni. Są to m.in. górskie murawy, jaworzyny ziołoroślowe oraz priorytetowe górskie murawy bliźniczkowe, Flora ostoi liczy ponad 900 gatunków roślin naczyniowych, wśród których występuje wiele rzadkich i zagrożonych gatunków. Najcenniejszymi roślinami naczyniowymi są: okrzyn jeleni (symbol parku), który na Babiej Górze ma swoje jedyne stanowisko w Polsce i rogownica alpejska, takson endemiczny dla Babiej Góry. Jest to także jedno z 4 stanowisk w Polsce tojadu morawskiego i jeden z 4 rejonów występowania tocji karpackiej.
W rejonie Babiej Góry występuje także wiele rzadkich i cennych gatunków zwierząt. Fauna kręgowców liczy 166 gatunków (w tym: 2 gatunki ryb, 6 gatunków płazów, 5 gatunków gadów, 115 ptaków i 38 ssaków) oraz 2440 gatunków bezkręgowców. Spośród rzadkich gatunków zwierząt występują tu endemity karpackie: gryzoń – darniówka tatrzańska i chrząszcz – sichrawa karpacka. Spośród cennych z europejskiego punktu widzenia zwierząt bytują tu niedźwiedź brunatny, ryś, wilk. Ostoja ma również duże znaczenie dla ochrony ptaków m.in. kuraków leśnych – głuszca i cietrzewia oraz sów – puszczyka uralskiego i puchacza.
Wyjątkowy stan zachowania przyrody oraz jej wartości naukowe znalazły uznanie na forum międzynarodowym. W 1976 roku Międzynarodowa Rada Koordynacyjna Programu „Man and Biosphere”, działająca w ramach UNESCO, włączyła Babiogórski Park Narodowy do światowej sieci Rezerwatów Biosfery. Rezerwaty biosfery mają chronić zasoby genowe roślin i zwierząt oraz służyć monitoringowi wpływu człowieka na biosferę, szkoleniu i edukacji.
Grzbiet i północne stoki Babiej Góry oraz reglowe biotopy Jałowca i Policy zostały zaliczone jako ostoje przyrody CORINE. Program badawczy CORINE (COoRdination of INformation on the Environment) powstał w celu zbudowania ogólnoeuropejskiej bazy danych o stanie środowiska przyrodniczego. Finansowany i koordynowany jest przez Unię Europejską. Jednym z trzech działów programu CORINE jest program CORINE biotopes – powołany dla inwentaryzacji terenów stanowiących ostoje europejskiego dziedzictwa przyrodniczego. Wytypowane miejsce jako ostoja przyrody musi reprezentować zagrożony w skali europejskiej gatunek lub siedlisko.
Babia Góra wraz z Pasmem Policy należy także do krajowej sieci ekologicznej ECONET. Istotą tej sieci jest połączenie najlepiej zachowanych i stosunkowo jeszcze bogatych ekosystemów (o dużej różnorodności gatunkowej, siedliskowej, bogactwie form krajobrazowych) korytarzami ekologicznymi.
OBSZARY NATURA 2000
a) Babia Góra Kod obszaru : PLB 120011
Powierzchnia : 4915,6 ha, na terenie gminy Jabłonka (106,0 ha), Lipnica Wielka (1512,67 ha), Zawoja (3297,0 ha)
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000 : obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)
Status obszaru : obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 5 września 2007 r. (Dz. U. Nr 179, poz. 1275)
Opis :
b) Babia Góra Kod obszaru : PLH 120001
Powierzchnia : 3350,4 ha
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000 : specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Opis :
Siedliska :
- wysokogórskie borówczyska bażynowe
- zarośla kosodrzewiny
- wysokogórskie murawy acidofilne i bezwapienne wyleżyska śnieżne
- nawapienne murawy wysokogórskie i wyleżyska śnieżne
- górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (płaty bogate florystycznie)
- ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne
- niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie
- górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk
- kwaśne buczyny
- żyzne buczyny
- górskie jaworzyny ziołoroślowe
- jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach
- łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, olsy źródliskowe)
- górskie bory świerkowe
Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i z Załącznika I Dyrektywy w tym gatunki priorytetowe):
- bezkręgowce – biegacz urozmaicony
- ptaki – bocian czarny, cietrzew (podgatunek kontynentalny), dzięcioł białogrzbiety, dzięcioł czarny,
- dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł zielonosiwy, gąsiorek, głuszec, jarząbek, puszczyk uralski, puchacz,
- skowronek borowy, muchówka mała, włochatka, sóweczka, zimorodek
- ssaki – darniówka tatrzańska, niedźwiedź brunatny, ryś, wilk, wydra
Ważne dla Europy gatunki roślin (z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej), w tym gatunki priorytetowe: tojad mocny morawski, tocja karpacka,
c) Beskid Mały Kod obszaru : PLH 240023
Powierzchnia : 7186,2 ha
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000 : specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Opis:
Ostoja Beskid Mały jest stosunkowo rozległym obszarem, zajmuje bowiem powierzchnię ponad siedmiu tysięcy hektarów. Na tym terenie, zbudowanym głównie z piaskowców – skał dość twardych i odpornych na wietrzenie, powierzchniowo dominują zbiorowiska leśne (w przeważającej części typu dolnoreglowego). Występują również zbiorowiska łąkowe, zajmujące już znacznie mniejszą część powierzchni oraz sporadycznie zbiorowiska torfowiskowe, ziołoroślowe i naskalne.
Obszar ten charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu, gęstą siecią rzeczną wraz ze sporą liczbą źródeł oraz dużymi deniwelacjami terenu (przekraczające 500 m). Układ dolin jest koncentryczny, grzbiety i szczyty skalne zaokrąglone, a stoki dość strome (nachylenie przekracza czasem 30 stopni). Występują małe jaskinie, schrony, baszty i ostańce skalne.
Na obszarze stwierdzono obecność czternastu siedlisk przyrodniczych z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, w tym: kompleks kwaśnych buczyn górskich (jest to największy i najlepiej wykształcony kompleks tego typu w Karpatach), zespoły świerczyny górnoreglowej (występującej na krańcach zasięgu geograficznego), jaworzyny miesięcznicowej, świerczyny na torfie. Ostoja jest ponadto miejscem występowania dwóch gatunków mchów z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej: widłozębu zielonego oraz bezlistu okrywowego (z tym że stanowisko bezlistu okrywowego, bardzo rzadkiego, wymaga potwierdzenia).
Na obszarze znajdują się trzy rezerwaty przyrody: Madohora (gmina Ślemień – województwo śląskie, powiat żywiecki i Andrychów – małopolskie, powiat wadowicki), Szeroka (gmina Łękawica – województwo śląskie, powiat żywiecki) oraz Zasolnica (gmina Porąbka, powiat bielski, województwo śląskie). W ten sposób ochroną objęte zostały obszary szczególnie cenne, przede wszystkim fragmenty drzewostanów o charakterze naturalnym.
Znaleźć można tutaj ponadto liczne gatunki chronione na terenie naszego kraju, m.in. parzydło leśne, omieg górski, wawrzynek wilczełyko, śnieżyca wiosenna. Siedliska te dają schronienie takim zwierzętom jak: jelenie, sarny, dziki, rysie, bociany czarne, salamandry plamiste oraz traszki karpackie (endemit). Występują tutaj także jaskinie (w tym najpiękniejsza z nich Jaskinia Komanieckiego).
d) Na Policy Kod obszaru : PLH 120012
Powierzchnia : 72,6 ha
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000 : specjalny obszar ochrony siedlisk (Dyrektywa Siedliskowa)
Opis :
Formy ochrony przyrody :
- Rezerwat przyrody Na Policy
- Rezerwat na Policy im. prof. Zenona Klemensiewicza
- Siedliska :
- zarośla kosodrzewiny
- ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne
- górskie bory świerkowe
- Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
- ptaki – cietrzew (podgatunek kontynentalny),dzięcioł czarny,dzięcioł trójpalczasty, głuszec,jarząbek,
- ssaki – niedźwiedź brunatny, ryś, wilk
e) Pasmo Policy Kod obszaru : PLB120006
Powierzchnia : 1190,1 ha, na terenie gminy Bystra Sidzina (398,9 ha),Jabłonka (373,0 ha), Zawoja
(418,2 ha)
Forma ochrony w ramach sieci Natura 2000 : obszar specjalnej ochrony ptaków (Dyrektywa Ptasia)
Status obszaru : obszar wyznaczony Rozporządzeniem Ministra Środowiska z 27 października 2008 r. (Dz. U. Nr 198, poz. 1226), zaproponowany przez organizacje pozarządowe w ramach Shadow List
Opis :
Siedliska :
- zarośla kosodrzewiny
- ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne
- górskie bory świerkowe
- Ważne dla Europy gatunki zwierząt (z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej i z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tym gatunki priorytetowe):
- ptaki – cietrzew (podgatunek kontynentalny), dzięcioł czarny, dzięcioł trójpalczasty, głuszec, jarząbek,
- ssaki – niedźwiedź brunatny, ryś, wilk
ROŚLINY, ZWIERZĘTA CHRONIONE
Ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk, gatunków rzadko występujących, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie umów międzynarodowych, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej.
Z roślin podlegających ścisłej ochronie na terenie powiatu można spotkać:
Krzewy, krzewinki:
- kosodrzewina –płożący się krzew, o gałęziach wznoszących się, tworzy gęste zarośla ponad górną granicą lasu, występuje tylko na Babiej Górze.
- wawrzynek wilczełyko – rośnie w lasach na glebach próchnicznych, jedna z najwcześniej kwitnących roślin
- bluszcz pospolity – rośnie głownie w lasach liściastych, pnąc się po powierzchni pni, gałęziach, skałach lub glebie
Rośliny zielne:
- skrzyp olbrzymi – rośnie w wilgotnych zaroślach i w lasach łęgowych oraz na obrzeżach mokrych łąk. Występuje m.in. na terenie gminy Zawoja, Zembrzyce.
- dziewięćsił bezłodygowy – spotykany najczęściej na suchych łąkach, w widnych lasach. Roślina obserwowana we wszystkich gminach powiatu, a w szczególności w rejonach górskich i podgórskich.
- ciemiężyca zielona – występuje w wilgotnych lasach liściastych oraz na ich obrzeżach, a w wyższych położeniach górskich jest ona częstym składnikiem ziołorośli. Roślina obserwowana we wszystkich gminach powiatu.
- szafran spiski – charakterystyczny górski zwiastun wiosny, za najbardziej typowe siedliska występowania uznaje się łąki górskie i płaty tzw. roślinności ziołoroślowej, a znacznie rzadziej widne lasy. Występuje m.in. na terenie gminy Zawoja, Stryszawa.
- ozorka zielona – występuje najczęściej w miejscach odkrytych na halach i na łąkach, jak i w zaroślach i w lasach. Zagrożeniem dla gatunku jest przeorywanie łąk oraz ich nawożenie.
- storczyca kulista – rośnie na trawiastych stokach, w murawach górskich oraz w płatach ziołorośli i wśród luźnych zarośli. Roślina obserwowana we wszystkich gminach powiatu.
- storczyk męski – preferuje łąki świeże i suche oraz umiarkowanie suche zarośla i widne lasy liściaste. Roślina obserwowana we wszystkich gminach powiatu.
- wyblin jednolistny – roślina torfowisk niskich i przejściowych, wilgotnych lasów oraz muraw na podłożu wapiennym.
Ze zwierząt podlegających ścisłej ochronie prawnej na terenie powiatu występują:
- ryby: strzeble, kiełbie,
- płazy: salamandra plamista, traszka (grzebieniasta, zwyczajna, karpacka, górska), kumak górski, ropucha (zwyczajna, zielona), rzekotka drzewna, grzebiuszka ziemna,
- gady: zaskroniec zwyczajny, jaszczurka (żyworodna, padalec, zwinka), gniewosz plamisty, żmija zygzakowata,
- ptaki: dzięcioł (czarny, zielony, pstry, krętogłów), bocian, derkacz, puszczyk, skowronek, jaskółka, drozd, mysikrólik, wilga, zięba, czyż, krzyżodzioby, szczygieł, kulczyk, trznadel, kukułka, jemiołuszka, pustułka, kowalik, szpak, kos, rudzik, pliszka, pluszcz, sikorka, głuszec, myszołów zwyczajny, orzeł przedni,
- ssaki: niedźwiedź brunatny, wilk, nietoperz (gacek wielkouch, gacek wąsatek), jeż, kret, ryjówka (aksamitna, górska, malutka), wiewiórka.